Święta Bożego Narodzenia w Niemczech trwają dwa dni: 25 i 26 grudnia. Natomiast 24 grudnia jest tradycyjna Wigilia Bożego Narodzenia. Pierwsze oznaki świąt pojawiają się już na początku września, wraz z pojawieniem się na sklepowych półkach pierników i speculoos, czyli tradycyjnych kruchych ciasteczek, lekko korzennych.
Dla znacznej części ludności w Niemczech, Boże Narodzenie to bardzo ważna tradycja rodzinna. Chociaż jest to chrześcijańskie święto, to nie tylko wierzący katolicy je obchodzą. Dla wielu Niemców jest to ważne, rodzinne święto, ale także czas spotkań z przyjaciółmi. Wielu z nich nie wyobraża sobie obchodów świąt bez uczestnictwa w popołudniowej mszy oraz wspólnej kolacji wigilijnej i późniejszego rodzinnego, bogatego świętowania.
Przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia zaczynają się już pierwszego dnia adwentu. Wtedy też Niemcy stroją swoje domy lampkami, a przed wieloma domami pojawiają się specjalne iluminacje świąteczne. W pierwszą niedzielę adwentu, pojawiają się w domach tradycyjne wieńce adwentowe z czterema świecami – które zapalane są w każdą kolejną niedzielę, aż do pierwszego dnia Świąt Bożego Narodzenia. Również pierwszego dnia adwentu, dzieci otrzymują swoje kalendarze adwentowe. Najczęściej są w kształcie domków, a każdy kalendarz zawiera 24 okienka – w których znajdują się czekoladki, ale także np. herbaty, perfumy czy inne drobne upominki. Codziennie otwiera się jedno okienko i odbiera słodką niespodziankę.
Podczas adwentu w wielu miastach odbywają się świąteczne jarmarki, które są uwielbiane przez Niemców. W radio i centrach handlowych można usłyszeć wesołe, świąteczne melodie. Na ulicach pojawiają się kolorowe światełka i wizualizacje. Wszystko to razem tworzy miłą i przyjemną otoczkę i wprowadza w iście świąteczny nastrój.
Jarmarki Bożonarodzeniowe
Nie da się ukryć, że jarmarki w Niemczech cieszą się ogromną sympatią, nie tylko rodowitych mieszkańców, ale i turystów z całego świata. W całym kraju organizuje się aż około 150 jarmarków świątecznych. Tradycyjnie jarmarki rozpoczynają się z początkiem adwentu, a kończą tuż przed Bożym Narodzeniem. Organizowane są praktycznie w każdym większym mieście.
Na jarmarkach można poczuć prawdziwą magię świąt. Wśród straganów można znaleźć i nabyć świąteczne ozdoby, niejednokrotnie wykonane ręcznie, lampki, słodycze i prezenty. Jest też możliwość aby posmakować tradycyjnych potraw oraz skosztować grzanego wina z dodatkiem korzennych przypraw i pomarańczy. Podczas trwania jarmarków można wziąć udział w przedstawieniach przygotowywanych specjalnie na tą okazję. W Norymbergi odbywa się specjalny pochód świateł, który jest punktem kulminacyjnym tamtejszego jarmarku. Najważniejszą pamiątką, jaką można zdobyć na jarmarkach, jest dziadek do orzechów, którego można znaleźć w przeróżnych kolorach i kształtach. W Lipsku spotkać można największy kalendarz adwentowy na świecie, a w Monachium najwyższą choinkę przystrojoną aż 2500 światełkami.
Najpopularniejsze jarmarki to między innymi Jarmark Struclowy w Dreźnie, Jarmark Dzieciątka Jezus w Monachium czy Jarmark Skrzatów na Starym Rynku w Kolonii. Z kolei najstarszy jarmark bożonarodzeniowy odbywa się w Saksonii od 1434 roku.
Wigilia Bożego Narodzenia
Wigilia Bożego Narodzenia tradycyjnie jest 24 grudnia. Dzień ten składa się z pracowitego poranka i spokojnej części świątecznej wieczorem. W ten dzień sklepy otwarte są tylko do południa – jest to ostatnia szansa na zakup brakujących prezentów lub produktów na wieczorną kolację czy świąteczne obiady. Najczęściej panuje wielki pośpiech i „świąteczna gorączka”. Następnie przychodzi czas na rodzinne zdobienie choinki i wspólne kolędowanie. Ciekawą tradycją w niemieckim domu, jest umieszczanie pod choinką drewnianego żłobka, który wykonany jest przez dzieci w szkole lub z rodzicami odpowiednio wcześniej. Choinkę tradycyjnie przystraja się lampkami oraz kolorowymi bombkami. W między czasie przygotowywane są wigilijne potrawy.
Po przygotowaniach przychodzi czas na popołudniową mszę oraz rodzinną kolację. Przed posiłkiem rodzina składa sobie życzenia, nie ma jednak zwyczaju łamania się opłatkiem. Podczas kolacji, pod talerzem, można znaleźć monetę. Ten zwyczaj ma zapewnić szczęście oraz dobrobyt na cały przyszły rok. Potrawy na wigilijnym stole są raczej skromne. Związane jest to z wieloletnią tradycją, gdzie to bożonarodzeniowy obiad w pierwszy dzień, jest bardziej uroczysty i wystawny. Wśród potraw znaleźć można takie dania jak: sałatka ziemniaczana, potrawy z kiszonej kapusty i pieczone kiełbaski.
Po rodzinnej kolacji, młodzi ludzie, którzy zjechali do rodzinnych miast z różnych stron, spotykają się ze swoimi przyjaciółmi i wspólnie świętują.
Boże Narodzenie
Pierwszy dzień świąt to czas uroczystych obiadów w niemieckich domach. Na stole znaleźć można wystawne potrawy, takie jak pieczona gęś nadziewana jabłkami, pieczone kiełbasy czy dziczyzna lub kaczka. W Niemczech na Święta Bożego Narodzenia przygotowuje się także specjalne słodkości. Do najpopularniejszych należy strucla nadziewana bakaliami.
Oba dni świąteczne Niemcy spędzają w gronie rodzinnym. W te dni wspólnie kolędują. Piosenki bożonarodzeniowe śpiewane są zarówno przy stole, jak i na ulicach. W wielu regionach, można spotkać także radosne przedstawienia, które są pełne śpiewu oraz tradycyjne szopki.
W zależności od regionu, prezenty rozdawane są w wieczór wigilijny, albo w pierwszy dzień świąt. Jednak, niezależnie od regionu, prezenty nie są umieszczane pod choinką tylko znaleźć można je na stole. W wigilię dzieci nie mają obowiązku oczekiwania na pierwszą gwiazdkę.
Niemieckie tradycje
Zwyczaje bożonarodzeniowe Niemców różnią się od tych znanych w Polsce.
W Niemczech nie ma zwyczaju dzielenia się opłatkiem, pod obrusem nie umieszcza się sianka, przy stole nie zostawia się jednego wolnego miejsca, dla zbłąkanego wędrowca. Przed kolacją rodzina składa sobie życzenia, by później wspólnie zasiąść do stołu i wspólnie spożyć posiłek. Pod talerzami umieszcza się monetę, która zapewnić ma każdemu szczęście oraz dobrobyt na cały kolejny rok. .
W każdym Niemieckim domu znaleźć można choinkę. To właśnie z Niemiec wywodzi się tradycja strojenia drzewka. Niektórzy swoje świerki ozdabiają już dwa tygodnie przed świętami, a część rodzin, nadal tradycyjnie ubiera je dopiero w dzień wigilii Bożego Narodzenia. Świerk symbolizuje nowe życie jakie zostało dane ludziom dzięki narodzinom Chrystusa.
Wśród niemieckich rodzin popularne jest także pieczenie imbirowych ciasteczek w kształcie ludzików i domków.
Intrygującą tradycją jest zawieszenie na choice ogórka. Pierwsza osoba, której uda się go odnaleźć, otrzyma dodatkowy prezent. Odnaleziony ogórek to zapowiedź szczęścia i powodzenia w nadchodzącym roku. Niektórzy twierdzą, że tradycja jest tylko legendą, ale być może są rodziny, które wieszają ogórka na choince.
Kto przynosi prezenty? W środkowych i wschodnich Niemczech prezenty przynoszone są przez Świętego Mikołaja, z kolei południowe i zachodnie są obdarowywani przez Dzieciątko Jezus. Dzieci w połowie grudnia piszą listy ze swoimi życzeniami, a następnie niecierpliwie oczekują na możliwość odpakowania podarków podczas wigilijnego wieczora, albo świątecznego poranka. Podczas świątecznych parad, w towarzystwie Mikołaja, pojawia się Krampus. Jest to diabeł, który ma dać nauczkę niegrzecznym dzieciom.
Do rodzinnych tradycji należy także wspólne oglądanie świątecznych filmów.
Tradycyjne potrawy
Najbardziej popularną świąteczną potrawą w Niemczech jest sałatka kartoflana z kiełbaskami. Znajdziemy ją na stole zarówno podczas wigilijnej kolacji, jak i świątecznych obiadów. Tradycyjnym świątecznym posiłkiem jest pieczona gęś z pyzami i czerwoną kapustą. Gęś wymieniana jest na kaczkę lub mięso z dziczyzny. Wśród dodatków na pewno znaleźć można potrawy z kiszonej kapusty. Drób faszerowany jest niekiedy kasztanami, albo jabłkami, zawsze podawany jest z ziemniakami i kapustą, a do tego polewany jest specjalnym sosem.
Wśród słodkości można znaleźć Lebkuchen, jest to ciasto przypominające piernik z dużą ilością miodu, przypraw i orzechów. Tradycyjnym ciastem jest bożonarodzeniowa strucla drożdżowa z bakaliami, najczęściej z dużą ilością rodzynek. Dorośli popijają grzane wino lub grzaniec z rumem.
Podczas świętowania dla dzieci przygotowywane są specjalne talerze, które są przepełnione owocami świeżymi i suszonymi, bakaliami, słodkościami.
Kolędy niemieckie
Rodziny niemieckie kochają kolędowanie, jest to nieodłączny element wspólnych posiłków i czasu świątecznego. Kolędy tworzą wyjątkowy nastrój, a także skłaniają do refleksji.
Najpopularniejszą kolędą jest „Cicha noc”. Jest to oryginalna kolęda, pochodzenia niemieckiego. Obecnie przetłumaczona jest już na 300 języków. Pierwszy raz pojawiła się w 1818 roku, pierwotnie jako wiersz, a następnie jako religijna pieśń.
Inną, bardzo znaną pieśnią bożonarodzeniową, jest „O Tannenbaum”. Ta pieśń pojawiła się już w XVI wieku, jako pieśń o jodełkach.
Patrząc na różnorodność kolęd i pieśni bożonarodzeniowych, można wierzyć, że Niemcy uwielbiają wspólne kolędowanie. Pieśni rozbrzmiewają przez cały czas trwania adwentu, święta, a także jeszcze długo po Bożym Narodzeniu.
